A rexeneración da identidade

‘Corpo de Antiochia’ revélase como un poemario feito viaxe. Un espazo para a reflexión sobre a reconstrución dun ámbito físico pero que vai máis alá da man de Tamara Andrés, adentrándose nun devir íntimo de descuberta da persoa e dos seus procesos de evolución.

'O que non se nomea non existe’. Afirma Tamara Andrés (Combarro, 1992) no interior de ‘A auga’ un dos poemas clave deste ‘Corpo de Antiochía’ que, editado por Galaxia dentro da súa colección Dombate, lévanos a afrontar un proceso de construción íntima a través da afoutada metáfora da cidade de Antiochia. Histórico cruce de civilizacións, construída, derruída e de novo ergueita, unha e outra vez. Unha visión especular que serve a Tamara Andrés para dar un salto de madurez na súa aínda recente traxectoria na escrita, e que deixa abertas as portas a un futuro que teima en chegar.

Convértese así esa imaxe da cidade situada  na actual Turquía nun poderoso faro fronte ao que esta poeta actúa como unha serea que xorde do mar para, co seu canto, evocar o paso do tempo e a súa pegada na pel dos que hoxe somos protagonistas doutro tempo tan afastado daquel. Nesa pel póusase como se fose un compás un poemario preciso tamén para termos consciencia do noso eu.

O primeiro que nos chama a atención é esa afouteza da linguaxe, a capacidade por prescindir do sobrante, nun proceso de depuración que case sempre adoita ser o máis complexo para o escritor que sabe dese compromiso para chegar á cerna das cousas. Agora queda a segunda parte do trato, o de ser quen de artellar con esas poucas palabras un discurso no que se conteñan as pretensións do creador e que estas sexan palpábeis para o lector. E isto acádao Tamara Andrés cuns poemas contundentes, nos que se rastrexa ese ronsel da forza que ese proceso cíclico de construción e destrución foi devalando nos séculos. Agora ese tempo é o noso, e todo o que semella un devir histórico contense no noso eu. A poeta é quen de facernos conscientes dende a palabra, sempre a palabra que nomea o que existe, de que ese proceso dase de xeito constante no noso interior, entendidos o nosos corpos tamén como cidades de ida e volta, cheas de bos e malos momentos, de incertezas e loitas fronte ao exterior, de procesos que nos poñen ao límite pero dende o que tentar albiscar novos horizontes.

O poemario condúcese por todo ese itinerario: A extinción, o desterro e o retorno. No primeiro céntrase na ausencia da beleza, a súa perda como cegueira da sociedade que precisa desa beleza como rexistro atemporal: «a fame da memoria», escribe a autora. Non se pode dicir mellor, memoria en cuxa ausencia impídese o camiñar. No desterro xorden as dúbidas: «como mirarnos?/onde nos deter?» É o desacougo, o derrubamento do eu, a dor, o percorrido polo descoñecido, entendido como incerteza. Un tránsito que aínda que nese intre non o pareza serve para sementar o futuro, esa nova etapa convertida en retorno, a redescuberta do que somos, de novo o eu como lugar no que deterse o faro que alumea a nosa contorna, alí onde bater a nosa individualidade fronte ao colectivo.

Imos, polo tanto, con cada páxina debullando ese eu, sempre a partir da metáfora colectiva, esfolar a nosa identidade, capa a capa: «Disque a ferida sempre cicatriza/e que a dor nace para o remedio,/mais o proxectil do berro/non deixa/aquí/estanque/entre os beizos.». A destrución e o remedio: a reconstrución da identidade. Escoitamos un novo canto da serea, o da identidade, unha das cernas do poemario, a capacidade para a rexeneración desa identidade en canto o que somos fronte ao conxunto de individuos. Un corpo no que se pousan as cronoloxías, as maneiras de mirar, o físico e o simbólico.

Dende ese corpo escribe Tamara Andrés, dende ese eu medran os versos precisos para enfrontármonos cun espello en forma de mar. Un espello que non é, como a nosa identidade tampouco ten a precisa estabilidade, móvendose entre ondas axitadas incapaces de ter a calma necesaria para vérmonos, para recoñecérmonos.

Publicado no suplemento cultural Táboa Redonda. Diario de Pontevedra/El Progreso de Lugo. 12/11/2017