ONS. A paisaxe interior

 

[Ramonismo 50]

A película de Alfonso Zarauza é unha travesía polas vidas duns seres á procura dun faro que sinale unha esperanza

 

'ONS' é moito máis que o título da última película do realizador Alfonso Zarauza. 'Ons' é un xeito de sentirse, un territorio no que atoparse fronte ao resto das persoas. O arquipélago da ría de Pontevedra emerxe do oceano como unha sorte de altar mítico no que o ser humano, neste caso os protagonistas do filme, saen á escena para coñecerse a si mesmos, para relacionarse dende a tentativa de superar as físgoas que a vida pousou en cada un deles.

Unha illa na que non hai onde agocharse, onde só a néboa é quen de confundir, de xerar ese estado de inconsciencia entre o real e o irreal, entre o vivido e o soñado, o espazo ideal para que emerxan as pantasmas, para o tremer dos medos e a aparición das dúbidas. Os actores participantes Melania Cruz, Morris, Xulio Abonjo, Anaël Snoek e Marta Lado, sen esquecer os puntuais momentos de Miguel de Lira, xeran un espectro humano traballado de maneira exemplar, algo que xa non sorprende neste director, pero que aquí consolídase como o gran acerto da película, xunto á idea de sumarlle a outra gran protagonista, esa terra insular na que os personaxes se moven sen posibilidade de fuxida, visualizado de maneira poderosa en Melania Cruz facendo ‘running’ coma un ratiño na noria da súa xaula, mentres ao seu arredor todo un horizonte amosa a súa imposibilidade para acadalo, para facer da súa vida un vieiro de redención xunto á unha persoa traumatizada polos efectos dun accidente.

Melania Cruz (Mariña), chega a Ons xunto a súa parella, Morris (Vicente), alí pasan o verán coa idea de sandar feridas xunto ao seu irmán Xúlio Abonjo (Antón) e a súa muller, Marta Lado (Isabel), ambos con traballos vencellados á propia contorna, o que os obriga a vivir alí durante todo o ano, como ser o vixiante da fauna da illa, mentras ela é quen está ao coidado do faro e, polo tanto, dese fío de luz que alumea na escuridade, o arame que marca o camiño a seguir cando todo se volve negro, pero ao que, paradóxicamente, tampouco te podes achegar ao cen por cen. Os días pasan e o tempo comeza a mudar, as brétemas converten o sol redentor do verán nunha fiestra cara o desacougo e a chegada imprevista dun personaxe afía as aristas de todos eles provocando a ferida e a dor.

Neste escenario humano Alfonso Zarauza move as súas pezas con mestría, colocándonos ao seu carón ao deixar nas nosas mentes boa parte das intencións dos protagonistas que nunca se fan evidentes ao cen por cen, nunha intelixente complicidade co espectador que busca en cada mirada deles a solución ás interrogantes que as horas e os roces entre eles poñen enrriba da mesa, ou, mellor dito, sobre ese altar expiatorio que é unha illa cada vez máis salvaxe e indómita. Os cantos de serea póusanse na area para tensar o ambiente e facelo irrespirable, mentres os humanos carrexan as súas cargas ao lombo.

Se o traballo actoral é maiúsculo, ao seu carón funcionan outros elementos que como a engranaxe dun reloxo fan que todo se mova a un tempo, se xerar distorsións que moitas veces esnaquizan traballos concretos en moitas películas. Falo dun guión ben armado polo propio Zarauza e Jaione Camborda, pero tamén de cuestións técnicas que as veces se esquecen de resaltar nos filmes e sen os que todo sería ben diferente. A fotografía de Alberte Branco convértese nun poemario visual polo que facer desfilar todos eses sentimentos humanos. Non só no exterior, cos efectos da natureza e esa atmosfera fría que fai todo máis complexo, senón no propio interior dunhas vivendas con moitas deficiencias para a iluminación eléctrica, e aí atopamos unha escena marabillosa, alumeada por candeas e na que as miradas entre os protagonistas desafían á propia realidade, xerándose un espazo ao estilo Kubrick en 'Barry Lindon', e á que se lle pon a guinda coa música de Chicharrón.

Atopamos, polo tanto, un extraordinario traballo conxunto dun filme que, pola especificidade do lugar da rodaxe, converteuse en especial, fornecendo o labor en equipo, e iso abofé que se trasladou ao resultado final no que se detecta esa complexa argamasa que o enguedella todo é que é tan dificil de xerar no cinema no que as veces semella que cada un vai polo seu lado. Con ‘Ons’, e os seus oitenta e sete minutos de duración, Alfonso Zarauza achega outro audaz gran de area ao noso audiovisual que vai de celebración en celebración, e no que, como estamos a ver en traballos como os de Oliver Laxe, Paula Cons ou Lois Patiño, por citar algúns dos máis recentes, a coralidade das aportacións dos diferentes participantes na película, amosan a afouteza do noso cinema.

Sexan cómplices desta travesía polos sentimentos dunhas persoas á procura dunha luz, dunha esperanza que as leve a vivir, e a nós a ser parte desa illa que tamén somos quen de habitar.

Publicado na Revista. Diario de Pontevedra 2/01/2021