Coa morte de
Manuel Álvarez Torneiro as letras galegas perden a un dos seus
maiores poetas. O seu xeito avelaíño á hora da escrita permitía
ao lector sentir o agarimo da palabra, ao tempo que a súa obra tiña
un fondo ancoradoiro no ser humano e na cultura como táboa de
redención
"Este señor amigo
dos amigos./Este cónsul do ceo das palabras./Este abraio que fai dos
luns domingos. O poeta dos ángulos da brasa». Deste xeito remata
‘Retrato de T.’ un poema escrito por Luis Rei adicado a Manuel
Álvarez Torneiro, do que o primeiro editou tres libros dentro da
colección de poesía Tambo dende o gorentoso prelo de Kalandraka.
Palabras que nos falan de quen tiña na amizade un tesouro que
adoitaba cultivar cunha correspondencia que había que gardar como
xoias, polo seu coidado na presentación e na súa escrita; tamén
nos remiten a alguén que abofé era un «cónsul no ceo das
palabras», polo seu manexo da linguaxe e a súa sedutora maneira de
enguedellar esas palabras; as súas lecturas convertíanse nunha
festiña, capaces de converter en domingo calquera día no que o
lector se decidise a ler un dos seus poemas; e por último, o poeta
dos ángulos da brasa, o título do seu gran poemario e o que lle
levou a acadar o Premio nacional de Poesía, o que significou que por
primeira vez este galardón recaese nunha obra escrita en lingua
galega.
O seu recente pasamento
levounos a un deses apagóns brutais que adoitan acontecer cando un
sistema literario perde a un dos seus autores máis sobranceiros.
Manuel Álvarez Torneiro apagouse como se apagan os soles, o astro
maior dun sistema que xa non voltará a ser o mesmo sen a presenza do
poeta coruñés. Despois do xornalismo, e xa cumpridos os cincuenta
anos, volcouse na poesía, unha poesía que estaba a levedar no seu
inteiror dende tempo atrás ata desembocar no momento xusto en que
foi preciso abrir a billa da súa escrita, e é que a súa poesía
ten moito diso, de manancial de auga fresca e saborosa (que é iso de
que a auga non ten sabor!), de líquido capaz de levarte a un estado
de ebriedade poética que poucos poden provocar coa súa obra. Os
poemarios de Manuel Álvarez Torneiro son auténticas bacanais,
festas dionisíacas do verso no que o lector pode gozar dun xeito
axitado, de forma que con cada verso nos atopamos a un poeta espido,
a alguén que non deixaba nada no tinteiro. Afastado de
especulacións, todo nel xermolaba a partir dese complexo intento de
comprender ao ser humano, de explicar as súas condutas así como de
facelo tamén cun tempo estraño, cheo de miserias morais,
individuais e colectivas, que só, dende a poesía, dende a
acumulación de referentes culturais e sensoriais, podía atopar un
xeito lene de redención. Unha maneira de expiación de todos nós
que só polo vieiro da beleza podía atopar un acougo ante esta
loucura. Beleza e palabra escorregando por cada verso, afirmando cada
poemario como un compás ao que xa non pode renunciar o ser humano.
Un belisco na pel que lembraremos sempre.
Eses ángulos da brasa
son a incandescencia da persoa, o punto de ignición de quen cada vez
máis esconde os seus sentimentos, confusa ante unha realidade que a
despoxa do seu eu máis válido e necesario. Unha confusión ante a
que a poesía de Manuel Álvarez Torneiro encende o facho para
alumear a travesía na que chegado ao seu remate estará sempre el.
«Tornaremos a ti os que fomos cantores./Tornaremos a ti cando xa non
sexamos/... mocidade dun día», escribiu o poeta. A gruta do tempo
polo que transitar o verso, o caneiro que nos nutre. «Xa son un home
maior e non me queda máis que memoria», afirmou Manuel Álvarez
Torneiro na presentación dun dos seus libros para amosar onde se
afundía a súa obra, no tempo e na memoria que explican unha vida,
que lle dá sentido á necesidade de darlle a palabra a esa
experiencia para tentar hoxe comprender, e aí é onde a poesía o
axudaba. Cando o poema rebelábase ante o inicialmente previsto,
cando procura o seu camiño para levar da súa manciña ao propio
poeta, abraiado por ese gozoso feito. Manuel Álvarez Torneiro sabía
que ese era o poema bo, o que se impoñía ao previsto, o que
demandaba o seu espazo fonte ao corsé do autor. E así é como os
seus poemas convertéronse en palabras ceibas, en mananciais
libertarios para o individuo que atopa neles un acubillo tan
necesario como feliz. Unha patria que quedou sen o seu cónsul, sen
quen nos deixou un monllo de poemas inmensos aos que na súa ausencia
teremos que voltar unha e outra vez para facer de cada luns domingo,
para atopar nos ángulos da brasa o que somos, seres rigorosamente
humanos.
Publicado no suplemento cultural Táboa Redonda. Diario de Pontevedra/El Progreso de Lugo
Foto. Manuel Álvarez Torneiro en PontePoética. (Dani Massó)
Ningún comentario:
Publicar un comentario