O
pulo dos novos nomes da nosa escrita, o Premio Nacional de Xesús Fraga e todo o
que rodeu a Xela Arias marcaron este ano literario
Os
dous coincidieron na presentación das súas novas novelas no Culturgal e
fixérono acompañados por Manuel Rivas. Unha fotografía que tiña moito de
afirmar o relevo xeracional dunha fornada de autores que están a converter a
Galicia en toda unha referencia no literario, xa non só dende a calidade, que
sempre a houbo, senón tamén dende a cantidade de nomes que nos engaiolan coas
súas historias sen renunciar a esa calidade. Alí estaban Ledicia Costas e Diego
Ameixeiras coa súas novelas recén saídas do prelo, ambas editadas por Xerais,
amosando ese novo fulgor dos que o propio Manuel Rivas calificou como os «pel
vermella» da nosa escrita. Mozos e mozas que non deixan de pescudar novos
vieiros cos que expresarse, exploradores inquedos na conquista de novos
territorios dende os que argallar historias que, como acontece nestes dous
casos, sinalan tamén a nosa sociedade e a moitas das súas eivas, nun claro
compromiso co que nos rodea, Así é como ‘Golpes de luz’ de Ledicia Costas e ‘O
cervo e a sombra’ de Diego Ameixeiras, convértense para min nas dúas mellores
obras de narrativa deste ano no noso país.
Unha
narrativa galega que recibiu un enorme respaldo coa concesión a Xesús Fraga do
Premio Nacional de Narrativa pola súa obra ‘Virtudes (e misterios)’ e que non
era quen de levar a nosa lingua dende o ano 2003, cando Suso de Toro acadou
este galardón con ‘Trece badaladas’. E dentro desa narrativa merecen a pena
moitos outros títulos que se publicaron ao longo do ano. Así é como podemos
citar varios libros que, dende a edición de Xerais, non debemos esquecer:
‘Sibila’ de Rosa Aneiros, ‘O peso do cerebro’ de Xesús Constela, ‘Nus’ de
Manuel Gago e ‘Deixádenos Remar’ de Ana Cabaleiro.
Tamén títulos como ‘A vida secreta de Úrsula Bass’ (Galaxia) de Arantza Portabales, ‘O rosario e a buguina’ (Galaxia) de Ricardo Losada, a gañadora do premio Torrente Ballester do pasado ano e ‘Pazo de inverno’ de Alberto Lema, que acadou o Premio García Barros. Tamén nesta editora dous libros a salientar, xa que foron gabados con sendos recoñecementos, o Premio de Narrativa Breve Repsol, ‘Eternity’, asinado por Xosé Monteagudo e o Premio de Narrativa Illa Nova, ‘Oito días sen Eva Cortés’, escrito pola xornalista Sara Vila. Por rematar con este selo de Galaxia non se pode esquecer a culminación dun inxente proxecto como foi o de facer a biografía de Castelao e que baixo o título de ‘Castelao. Construtor da nación’ permitiu que Miguel Anxo Seixas a levase a bo porto, ao publicarse nestes derradeiros días do ano o terceiro tomo da que xa é, e será moi difícil de superar, a mellor biografía do autor de ‘Cousas’.
Se
houbo nas nosas letras outro fito a salientar ao longo deste ano xunto a ese
Premio Nacional de Xesús Fraga foi o tremor que significou todo o que rodeou a
designación de Xela Arias como protagonista do Día das Letras Galegas,
espallándose ao longo de todo o ano unha serie de publicacións que abordaron a
súa figura achengándoa aos lectores dende as súas diferentes perspectivas, ao
tempo que se lograba unha complicidade cos lectores e a sociedade como facía
tempo que non se daba neste tipo de celebracións.
‘Lixeiro’
o último libro de poemas de Ismael Ramos, xunto con ‘Os paxaros e outros
poemas’ de Daniel Salgado amosan a confirmación de dous poetas que levan xa
varios anos facendo forza para ocupar ese lugar. Tamén para pelexar, ou mellor
dito para medirse, con toda esa nova xeración de mulleres que ocupa nos últimos
anos a cabeceira da nosa listaxe poética. Ambos realizan unha proposta íntima
de observación das súas contornas, un exercicio de exploración persoal para
afirmar cal é a súa posición ante esa sociedade a esculcar.
A
carón destes poemarios atopamos outros ben interesantes. A nova achega
literaria da xornalista cultural Pilar García Rego, ‘Humanario’ (Galaxia),
volve a abraiarnos fronte a quen estivo demasiado tempo oculta nesta
posibilidade creativa co plantexamento dun itinerario case de supervivencia
ante a desolación e o medo. Do mesmo xeito ‘Trevo’ de Manuel Seixas (Galaxia)
establece unha serie de vieiros polos que moverse na procura do acougo ante a
revelación do noso fraude como especie que o tempo fuxidío enche de
interrogacións. Luís Rei chegou ao final do ano co seu novo monllo de poemas
baixo o título de ‘As sílabas do mundo’, coa edición de Kalandraka. Nel
atopamos un percorrido vital, onde a felicidade e o do, amósanse como as dúas
caras dunha existencia na que a memoria é o activo no que se acubilla o poeta
para interpretar o almacén da vida. Outras recomendacións serían as que vén de
editar Apiario: ‘O que fica fóra’ de Manuel Rivas e ‘Ave do paraíso’ de Lorena
Conde, e ‘A timidez cas copas’ de Ruth Lodeiro en Laiovento.
E
remato este recordatorio onde tantos faltan, pero o lido lido está, con ‘Que
hostia din os rumorosos?’ do grupo Rompente e que nos deixou unha xoia poética
e visual da man da editorial Elvira para lembrar a radical vixencia dos Reixa,
Romón e Avendaño xunto á plástica de Antón Patiño.
Publicado no Diario de Pontevedra 31/12/2021
Ningún comentario:
Publicar un comentario