Escumas da palabra

Ediciones del viento publica ‘Golpes de mar’ unha escolma de relatos de Antón Castro nos que o mar é o gran protagonista de todos eles. Un mar mítico e ancestral cheo de lendas e seres máxicos que forman parte da nosa identidade común e reflicte parte do noso acervo.

A Antón Castro (Santa Mariña de Lañas-Arteixo, 1959) guindouno unha onda atlántica a carón do Ebro. Dende Zaragoza escribe de cultura no Heraldo de Aragón e no ano 2013 recibiu o Premio Nacional de Xornalismo Cultura, xunto a iso xa ten publicados trinta libros de narrativa, poesía, xornalismo ou ensaio. Pero as escumas do seu océano, daquel ao que se asomaba de cativo e que continúa dentro das súas meniñas, seguén batendo na súa faciana de cando en cando, el segue a escoitar sereas e o ruido das ondas que rompen nas rochas, tamén contos que dende neno albiscaron a súa imaxinación de escritor e o amor a unha patria sen máis bandeiras ca un sentimento e un amor por un espazo irrenunciábel ao longo da súa vida.

Agora a coruñesa editorial Ediciones del Viento recupera unha especie de proxecto de autor. Un bater das ondas na praia que de cando en cando medra na súa marea para crecer en canto aos relatos que compoñen un libro que se editou en galego en 1997 na editorial Espiral Maior baixo o título de ‘Vida e morte das baleas’, e que en 2006 tomou algúns deses textos xunto con outros novos xa baixo a denominación de ‘Golpes de mar’ de Destino. Levedaron as historias e agora catro novos relatos mergúllannos no mar dunha imaxinación na que se mantén sempre unha conexión co noso acervo cultural, cunha chea de lendas que xorden da mantenza do mar nos territorios da Costa da Morte nos que este libro afonda como un itinerario narrativo polo que camiñar, convértese en todo un goce e ata un descubrimento íntimo polo que ten de recuperar moitas historias que quedaran un tanto esquecidas no desván da nosa memoria.

Seres fantásticos, cidades somerxidas, namorados, baleas... cada relato é un mollar os pés, sentir como o aire salgado bate na nosa faciana, acubillarse a carón dunha serie de vidas que miran ao mar pero que son mar. Dunha ou doutra maneira ese espazo no que Galicia é a súa compoñente perfecta, o miradoiro privilexiado dende o que sentir, e tamén escribir del. Antón Castro consegue esa distancia xusta, que se afasta do sentimentalismo emerxendo o océano como un territorio dun tempo detido, un ambiente xerador de toda unha escolma de narracións das que tamén nos nutrimos en terra firme. Un imaxinario que entre as néboas e o zoar do vento consegue meternos nel, xa non só navegar sobre as súas ondas, senón afundirnos nun espazo que dende estes relatos comprendemos que naceu case para ser material literario. Polo que hai, pero tamén polo que se pode construir arredor súa. Un mar do que xorden toda unha serie de forzas que chegan a terra no bruar da noite, para asexarlle ás mozas, para enfeitizar a todos aqueles que fixeron un pacto con quen sabe quen, para asulagar unhas corredoiras nunha sorte de conxuro de meigas e trasnos.

Poucas veces Galicia conténse de xeito tan completo no interior dun relato escrito en castelán, pero é que a súa xénese galega e o sabor salgado que atopamos en cada unha das súas páxinas. Aquelas polas que tamén se moven moitos dos nosos personaxes sagrados: Manoel Antonio, Amado Carballo, Álvaro Cunqueiro, Rosalía, Celso Emilio... unha conxunción de nomes aos que Antón Castro tamén rende homenaxe, como se fosen esas boias da morriña ás que suxeitarse mentres mira cara ás augas dun Ebro tan afastado, tan diferente das súas augas sacras.

Ler, neste caso é navegar, e facelo da man dunha pegada necesaria para quen dende tan lonxe nunca se alonxou o suficiente dun océano que forma parte dun dende unha mirada, dende un camiñar sobre a area, dende a vista dende un cantil e finalmente é o tinteiro no que artellar unha serie de relatos nos que sentirnos a nós mesmos.

Publicado no suplemento cultural Táboa Redonda. Diario de Pontevedra/El Progreso de Lugo 8/10/2017