O ex libris da terra

Remata o ano 2015 con Manuel Rivas ofrecendo unha escolma do seu quefacer nestes últimos tempos. El, coa súa palabra sempre necesaria, vai a amosar dende a poesía, o relato curto e a novela, a incerteza dunha época, dun home e do seu territorio.

Xorde a marea do océano Rivas asulagando esta terra que converte en palabra con cada crecida. Tempo de lúa chea e de preamar que ven a facer deste fin de ano o recordo daquelas crecidas do Nilo no Exipto dos faraóns que, coa súa auga seminal, prendía a vida nas súas orelas e deixaba a terra chea de beizóns para os seus poboadores.

Poesía, relato curto e novela son parte da mar chea. Un ciclo natural que calquera escritor precisa para enfrontarse coa vida, para descifrala, para loitar con ela, e que de cando en cando agroma en páxinas e máis páxinas, nese ex libris dunha terra, como o propio Manuel Rivas emprega no poema ‘Sabucedo’, no seu poemario ‘A boca da terra’. Raza e territorio alíanse xa non só no poemario, senón tamén nese fermoso libro de contos, ‘Madonna e outros contos de inverno’, no que mestura a tenrura co humor para describir esa cartografía tan complexa, e que nós mesmos nos empeñamos en facer máis e máis dificil, coma é a do ser humano. Un permanente devir. O percorrido pola espiral na que Manuel Rivas parece ter enxerida a súa vida entendida como un todo existencial. Dende a literatura ata a rebeldía, dende o xornalismo ata o compromiso, dende a función de narrador ata a de alicerce cultural. Nese entrar e saír do labirinto Manuel Rivas vai deixando as súas pegadas, faragullas cos paxariños recollemos coma alimento preciso de corpo e alma.

Ler este poemario ou ese libro de contos (a novela está prevista que saia a finais de novembro), supón sinxelamente iso, recoller faragullas, pequenas pírulas de nutriente. Palabras nas que se reflicte unha terra e a súa xente, e nas que o que máis sorprende é a capacidade do autor para non baixala garda, para manter ben aceso ese forno no que ao fin e ao cabo todo leveda, como esa poesía sintética, o gromo do que que medra a vida. Percorre Manuel Rivas a natureza, berce telúrico, para concentrala como o escenario dun home sempre disposto a estragala, tamén a tentar convivir con ela, pero sobre todo a comprendela, e aí o compás o pon a palabra, a linguaxe como rede na que suxeitar a nosa desesperación e o desequilibrio de forzas.

Ao seu carón, un libro de relatos que é o veludo no que pousar una serie de contos vencellados ao Nadal, pero ao Nadal como desculpa, a escusa precisa para seguir debullando en nós mesmos, para compoñer un relato por espazos e tempos nos que a humanidade imponse, en moitos casos, a ese carácter inhumano que tan ben lle acae ao home. Diferentes episodios que fan das nosas condutas o retrato nos espellos deformes da vida.

Vida e máis vida, ese é o gran segredo de Manuel Rivas, o ser quen de pegar a súa literatura á vida cada vez dun xeito máis firme, dunha maneira máis sinceira e real. Algo que se entende moi ben cando sentes un arreguizo ao chegar a algún momento da súa lectura. A algunha ringleira na que todo salta polos aires. Un estremecemento que só concede a realidade e a verdade.

Son as voces baixas da literatura pero tamén da vida. Se é que ambas non son a mesma cousa. Esas voces que xorden do mar como brisa para terminar en vendaval ou, en dirección oposta, as que baixan da montaña, para sortear piñeiros e carballos e chegar ata os nosos ouvidos nese milagre épico da oralidade feita escrita. Estas voces feitas vento son das que Manuel Rivas nutre o seu espírito, pero tamén coas que enche de tinta a súa pluma para poñer ante nós un facho do que somos, abofé que ó último ó que debe aspirar a literatura, a tentar explicarmos, polo xénero que sexa, pola canle que esa crecida precise, a nosa situación hoxe, tan confusa coma desesperada. Menos mal que temos quen nos ofreza acubillo dende as palabras salgadas, dende as frases salpicadas do amarelo dos toxos. Dende o ex libris da terra.

A boca da terra

Poesía.

Qué se pode agochar ‘trala curva de Cézanne’? Nesa pregunta ocúltase o maxín da poesía. A capacidade por rescatar unha imaxe, chantala na nosa mente e logo, a partir dela, enchernos de dúbidas á procura dunha resposta. Esas curvas do pai da pintura moderna agochan todo o que nós queramos que agochen, son a pegada do pintor para que nos conduzamos cara ese terreo insondábel que só a poesía é quen de esculcar.

Unha vez alí Manuel Rivas colócanos ante unha linguaxe da insurxencia. Do alarido, moitas veces mudo, pero que outras veces berra coa forza precisa para espertarmos do que acontece. Desta durmideira da que non deixamos de beber para estar neste estado de somnambulismo no que esta sociedad gusta de termos. Nese berro agóchanse as emocións, as realidades, as frustracións, o misterio ou a extinción dun territorio que non somos quen de coidar. Unha natureza entendida máis que como un soporte como parte xeratriz da nosa condición humana. Home e terra convertidos nun binomio que fai de ‘A boca da terra’ un murmurio que nos fíe coa necesidade do real ó que tantas veces lle damos as costas. Poesía para balizar o ‘vivir clandestino’, escrito con tinta invisível, escrito cunha lucidez convertida en afoutadas palabras que repenican como as campás entre os nubeiros que nos arrodean.

Madonna e outros contos de inverno

Relatos

O libro, incluído na colección ‘Fora de xogo’ adicada a este complexo e aberto tránsito lector da adolescencia, acolle oito contos nos que atopamos a ese Manuel Rivas polo que devecemos. O do narrador concentrado que con pouco é quen de apañar moito. Neste caso con relatos breves como os daquel inesquecible ‘Qué me queres amor?’ convertidos, de novo, en reloxos de area polos que se conducen uns seres humanos mergullados en historias repletas de sentimentos e emocións que permiten achegarse a situacións nas que a beleza xorde, de xeito imprevisto, dunha axeitada mestura de tenrura e humor, como desengrasantes de pasaxes nas que o que se conta estaría ben lonxe de verse suxeito por esas dúas facianas da vida. Pero o autor sabe da necesidade de apostar por eses ingredientes, de salpimentar con eles un discurso no que teñen cabida a emigración, a soedade, as drogas, a guerra, a insolidaridade... partes escuras da vida que aquí son o eixo de cada un dos contos co pano de fondo do Nadal, unha perspectiva de esperanza que lle acae moi ben ao conxunto por facernos tomalas cousas coa vista posta nese tempo no que todo faise máis doce. Ao tempo que serve para comprobar como autor e editor apostan por lecturas maduras para un público ao que moitas veces non se lle ofrecen estes produtos.

Publicado no suplemento 'Táboa Redonda', Diario de Pontevedra e El Progreso de Lugo 25/10/2015

Fotografía: Tania Moreira

Outras entradas sobre Manuel Rivas:

http://ramonrozas.blogspot.com.es/2012/11/a-vida-inscrita-nunha-espiral.html

            http://ramonrozas.blogspot.com.es/2014/01/voces-de-raposo.html

http://ramonrozas.blogspot.com.es/2013/09/o-lapis-vermello.html