O poder de atracción dos grandes
nomes da pintura co que o Museo Thyssen traballa corría aquí un gran risco ao
achegarse a un pintor sometido á tiranía dunha das súas propias obras. Un
plantexamiento fascinante borra ese risco na descuberta de Munch.
MÁIS ALÓ do berro sería o titular ao
que te obriga a exposición arredor da obra, e tamén da vida, do pintor
noruegués, Edvard Munch (Loten, 1863-Ekelyn, 1944), ao que o Museo Thyssen
adica un reveladora exposición do moito feito por quen foi un dos rompexeos da
modernidade. Un pintor ao que a forza dese cadro seu, ‘O berro’, deixou
limitado a esa expresión desacougada dun rostro tendente a calaverización sen
que semellara haber nada tras el.
Pero esa é a importancia e a necesidade
deste tipo de exposicións nas que se traballa dende a totalidade do creador,
dende a excepcionalidade do individuo, dende unha obra entendida como un todo
no que a vida do autor, as circunstancias que a rodean e a época na que foi
feita, incrústanse nela como un aderezo do motivo que centra o cadro, e
converténdose nos fíos precisos para tentar darlle senso a todo o que rodea
unha existencia. A de Edvard Munch non foi precisamente fácil nese tránsito dos
séculos XIX e XX, nunha Europa septentrional condicionada pola paisaxe, e metereoloxía
pero tamén toda unha serie de correntes literarias e filosóficas ás que dende
ben cedo se achegou a través de nomes como os de Ibsen, Strindberg, Goldstein
ou Kierkeegard e que foron deixando un pouso no que afundir os pinceis para
converter os seus lenzos ou gravados en manifestacións do existencialismo
humano, en representacións (dende o punto de vista da teatralidade) do devir do
home e a súa relación cunha sociedade e
todo iso para en palabras do propio Munch «tentar diseccionar a alma». Chanzo a
chanzo mergullábase este home na século XX, pero no o facía só. O facía coas
súas dúbidas, cos seus medos, coas súas filias e as fobias, coas súas mulleres,
coa melancolía ou coa paisaxe. Un home pegado a un tempo e a unha xeografía.
Intelixentemente o comisariado da
exposición a cargo de Paloma Alarcó e Jon-Ove Steihaug plantexa un percorrido
afastado dun discurso cronolóxico, pouco sentido tería nun tempo no que os
progresos científicos con Einstein á cabeza poñían ese elemento en discusión e
máis aínda se se pretende analizar a súa obra a través doutros factores que se
integran nas súas pezas e que serven para amosar a un pintor tan xenial coma
complexo, tan arriscado coma sorprendente nos seus logros, tan magnético coma
desolador.
Os cadros de Munch son quen de
vampirizar ao espectador, de achegalo a uns personaxes que, aínda cun recoñeza
a súa dor ou o seu estado de desasosego, non podemos apartar a mirada desa
escena entendida como unha secuencia a través de nove estadíos polos que
atravesamos ao percorrer a exposición. Melancolía, Morte, Pánico, Muller,
Melodrama, Amor, Nocturnos, Vitalismo e Desnudos conforman un itinerario tan
desacougante como fascinante e que pon de manifesto o valor da pintura como
terreo para a expiación da propia vida, para enfrontarse a ela na procura de
preguntas moitas delas sen respostas. Preguntas convertidas en fragmentos que é
como Munch se achegaba ao mundo real, a través de flashes, encadres de seres
anónimos que reflectían a unha sociedade movilizada a través de sentimentos e
emocións, de latexos e fracasos, un mundo moito máis complexo do que ese berro
no que se adoita recoller a Munch pode representar. A pincelada de Munch é unha
prolongación da vida, unha sucesión de auroras boreais que nos envolven para
arrastrarmos a unhas cosmoloxías humanas e paisaxísticas que nos desdebuxan a
nós mesmos. Un xeito de alienación que só un talento inabarcable, tanto pola
súa gran produción como pola fondura formal, agora revelado coma unha epifanía,
é quen de acadar. Almas abertas á pintura, a unha catarse da que un só berro
non pode espertarmos, tan só a descuberta do universo Munch.
Publicado no suplemento cultural Táboa Redonda. El Progreso de Lugo e Diario de Pontevedra. 22/11/2016
Ningún comentario:
Publicar un comentario