ONTE foi doce de novembro. Unha data prendida con alfinetes no peito da memoria de Pontevedra. Unha dor convertida, grazas as palabras do inesquecible Gonzalo Adrio, nunha actitude de homenaxe e lembranza «sen odio, sen rancor máis co recordo vivo». Así volveu a acontecer onte co acto que nos leva cada ano ata o monumento aos mártires do 12 de novembro pontevedrés cando foron fusilados dez homes inocentes. Asasinados sen razón algunha máis alá das que podían conterse no interior dos que lle temen á liberdade do ser humano. Aqueles ollos do fascismo destruiron, durante demasiado tempo, as vidas de moitos pontevedreses e das súas familias.
Agora tócanos manter ergueito ese facho co que eles alumearon. Un facho de dignidade convertido hoxe en memoria, esa que precisamos para resistir a nosa mirada fronte aos espellos do día a día, para sentir que o seu sacrificio é parte das nosas conquistas cidadáns na actualidade. Traballar a memoria é traballar a nosa dignidade colectiva, de aí que este actos sexan obrigados, como obrigada é toda investigación que se faga arredor daqueles acontecementos que as décadas franquistas someteron a un noxento esquecemento que se converte en covarde cando é a mesma democracia a que se nega a progresar no desenvolvemento das leis de memoria histórica e na resolución dos crímenes e excesos que trouxo consigo o Golpe.
Investigacións que nos levan a observar o que realmente somos e que nos últimos tempos acadaron achegas ben interesantes, como a biografía de Virxinia Pereira, a dona de Castelao, da man de Montse Fajardo; a edición por parte de Alvarellos do libro ‘Aramados’, no que Manuel García Gerpe conta a súa estadía nos campos de concentración franceses; a banda deseñada de Kiko Dasilva, ‘Os berros da motocicleta’, que nos presentará, a finais deste mes da memoria, a historia de Josefina Arruti; ou a descuberta e posta en valor durante o pasado en verán das ‘Estampas do terror’ que o ilustrador Federico Ribas pintou en Bos Aires, ata onde chegara fuxido do seu querido Bueu no que se inspirou para amosar a represión como tamén fixera Maruja Mallo coas súas crónicas publicadas no xornal La Vanguardia.
Ese traballo da memoria recuperou para o noso coñecemento unhas ilustracións que se gardan no Museo de Pontevedra e que poden poñerse en relación coas ilustracións de Castelao, Arturo Souto ou Colmeiro que, nos momentos de máxima violencia, souberon deixar plasmados aqueles feitos para que chegasen a nós. O inquedo colectivo bués, ‘O mar por diante’, co apoio do Ateneo de Pontevedra e o Concello de Bueu, puxeron de relevo, nunhas xornadas celebradas no mes de agosto, unhas imaxes que nos volven a confirmar as capacidades creativas dun dos nosos grandes nomes nese eido do debuxo, a ilustración ou a publicidade, aínda que quizais non de todo ben coñecido, como con tantos valores da nosa cultura. Federico Ribas é quen de conter nesas láminas o terror do ser humano fronte as gadoupas do fascismo, da sen razón humana, da miseria moral que volteou unhas vidas sinxelas e cheas de esperanza que se rodearon de sombras dun día para outro. Os disparos soaron en Bueu, e moitos dos seus, como o propio alcalde Johan Carballeira foi fusilado en Pontevedra, na avenida de Bos Aires en abril de 1937, uns meses despois dos dez nomes que onte lembramos e dende os que seguiremos a traballar a memoria: José Adrio Barreiro, Germán Adrio Mañá, Telmo Bernárdez Santomé, Amancio Caamaño Cimadevila, Víctor Casas Rey, Paulo Novás Souto, Ramiro Paz Carbajal, Luis Poza Pastrana, Benigno Rey Pavón y Juan Rico González.
Publicado no Diario de Pontevedra 13/11/2020
Ilustracións de Federico Ribas. 'Estampas do terror'. Arquivo gráfico Museo de Pontevedra
Ningún comentario:
Publicar un comentario