Remata
o ano 2015 con Manuel Rivas ofrecendo unha escolma do seu quefacer nestes
últimos tempos. El, coa súa palabra sempre necesaria, vai a amosar dende a
poesía, o relato curto e a novela, a incerteza dunha época, dun home e do seu
territorio.
Xorde a marea do océano Rivas
asulagando esta terra que converte en palabra con cada crecida. Tempo de lúa
chea e de preamar que ven a facer deste fin de ano o recordo daquelas crecidas
do Nilo no Exipto dos faraóns que, coa súa auga seminal, prendía a vida nas
súas orelas e deixaba a terra chea de beizóns para os seus poboadores.
Poesía, relato curto e novela son parte
da mar chea. Un ciclo natural que calquera escritor precisa para enfrontarse
coa vida, para descifrala, para loitar con ela, e que de cando en cando agroma
en páxinas e máis páxinas, nese ex libris dunha terra, como o propio Manuel
Rivas emprega no poema ‘Sabucedo’, no seu poemario ‘A boca da terra’. Raza e
territorio alíanse xa non só no poemario, senón tamén nese fermoso libro de
contos, ‘Madonna e outros contos de inverno’, no que mestura a tenrura co humor
para describir esa cartografía tan complexa, e que nós mesmos nos empeñamos en
facer máis e máis dificil, coma é a do ser humano. Un permanente devir. O
percorrido pola espiral na que Manuel Rivas parece ter enxerida a súa vida
entendida como un todo existencial. Dende a literatura ata a rebeldía, dende o
xornalismo ata o compromiso, dende a función de narrador ata a de alicerce
cultural. Nese entrar e saír do labirinto Manuel Rivas vai deixando as súas
pegadas, faragullas cos paxariños recollemos coma alimento preciso de corpo e
alma.
Ler este poemario ou ese libro de
contos (a novela está prevista que saia a finais de novembro), supón
sinxelamente iso, recoller faragullas, pequenas pírulas de nutriente. Palabras
nas que se reflicte unha terra e a súa xente, e nas que o que máis sorprende é
a capacidade do autor para non baixala garda, para manter ben aceso ese forno
no que ao fin e ao cabo todo leveda, como esa poesía sintética, o gromo do que
que medra a vida. Percorre Manuel Rivas a natureza, berce telúrico, para
concentrala como o escenario dun home sempre disposto a estragala, tamén a
tentar convivir con ela, pero sobre todo a comprendela, e aí o compás o pon a
palabra, a linguaxe como rede na que suxeitar a nosa desesperación e o
desequilibrio de forzas.
Ao seu carón, un libro de relatos que é
o veludo no que pousar una serie de contos vencellados ao Nadal, pero ao Nadal
como desculpa, a escusa precisa para seguir debullando en nós mesmos, para
compoñer un relato por espazos e tempos nos que a humanidade imponse, en moitos
casos, a ese carácter inhumano que tan ben lle acae ao home. Diferentes
episodios que fan das nosas condutas o retrato nos espellos deformes da vida.
Vida e máis vida, ese é o gran segredo
de Manuel Rivas, o ser quen de pegar a súa literatura á vida cada vez dun xeito
máis firme, dunha maneira máis sinceira e real. Algo que se entende moi ben
cando sentes un arreguizo ao chegar a algún momento da súa lectura. A algunha ringleira
na que todo salta polos aires. Un estremecemento que só concede a realidade e a
verdade.
Son as voces baixas da literatura pero
tamén da vida. Se é que ambas non son a mesma cousa. Esas voces que xorden do
mar como brisa para terminar en vendaval ou, en dirección oposta, as que baixan
da montaña, para sortear piñeiros e carballos e chegar ata os nosos ouvidos
nese milagre épico da oralidade feita escrita. Estas voces feitas vento son das
que Manuel Rivas nutre o seu espírito, pero tamén coas que enche de tinta a súa
pluma para poñer ante nós un facho do que somos, abofé que ó último ó que debe
aspirar a literatura, a tentar explicarmos, polo xénero que sexa, pola canle
que esa crecida precise, a nosa situación hoxe, tan confusa coma desesperada. Menos
mal que temos quen nos ofreza acubillo dende as palabras salgadas, dende as
frases salpicadas do amarelo dos toxos. Dende o ex libris da terra.
A boca da terra
Poesía.
Qué se pode agochar ‘trala curva de
Cézanne’? Nesa pregunta ocúltase o maxín da poesía. A capacidade por rescatar
unha imaxe, chantala na nosa mente e logo, a partir dela, enchernos de dúbidas
á procura dunha resposta. Esas curvas do pai da pintura moderna agochan todo o
que nós queramos que agochen, son a pegada do pintor para que nos conduzamos
cara ese terreo insondábel que só a poesía é quen de esculcar.
Unha vez alí Manuel Rivas colócanos
ante unha linguaxe da insurxencia. Do alarido, moitas veces mudo, pero que
outras veces berra coa forza precisa para espertarmos do que acontece. Desta
durmideira da que non deixamos de beber para estar neste estado de
somnambulismo no que esta sociedad gusta de termos. Nese berro agóchanse as
emocións, as realidades, as frustracións, o misterio ou a extinción dun
territorio que non somos quen de coidar. Unha natureza entendida máis que como
un soporte como parte xeratriz da nosa condición humana. Home e terra
convertidos nun binomio que fai de ‘A boca da terra’ un murmurio que nos fíe
coa necesidade do real ó que tantas veces lle damos as costas. Poesía para
balizar o ‘vivir clandestino’, escrito con tinta invisível, escrito cunha
lucidez convertida en afoutadas palabras que repenican como as campás entre os
nubeiros que nos arrodean.
Madonna e outros contos de inverno
Relatos
O libro,
incluído na colección ‘Fora de xogo’ adicada a este complexo e aberto tránsito
lector da adolescencia, acolle oito contos nos que atopamos a ese Manuel Rivas
polo que devecemos. O do narrador concentrado que con pouco é quen de apañar
moito. Neste caso con relatos breves como os daquel inesquecible ‘Qué me queres
amor?’ convertidos, de novo, en reloxos de area polos que se conducen uns seres
humanos mergullados en historias repletas de sentimentos e emocións que
permiten achegarse a situacións nas que a beleza xorde, de xeito imprevisto,
dunha axeitada mestura de tenrura e humor, como desengrasantes de pasaxes nas
que o que se conta estaría ben lonxe de verse suxeito por esas dúas facianas da
vida. Pero o autor sabe da necesidade de apostar por eses ingredientes, de
salpimentar con eles un discurso no que teñen cabida a emigración, a soedade,
as drogas, a guerra, a insolidaridade... partes escuras da vida que aquí son o
eixo de cada un dos contos co pano de fondo do Nadal, unha perspectiva de
esperanza que lle acae moi ben ao conxunto por facernos tomalas cousas coa vista
posta nese tempo no que todo faise máis doce. Ao tempo que serve para comprobar
como autor e editor apostan por lecturas maduras para un público ao que moitas
veces non se lle ofrecen estes produtos.
Publicado no suplemento 'Táboa Redonda', Diario de Pontevedra e El Progreso de Lugo 25/10/2015
Fotografía: Tania Moreira
Outras entradas sobre Manuel Rivas:
http://ramonrozas.blogspot.com.es/2012/11/a-vida-inscrita-nunha-espiral.html
http://ramonrozas.blogspot.com.es/2012/11/a-vida-inscrita-nunha-espiral.html
http://ramonrozas.blogspot.com.es/2014/01/voces-de-raposo.html
http://ramonrozas.blogspot.com.es/2013/09/o-lapis-vermello.html