Palabras e paxaros

Rue Saint-Antoine nº 170

Literatura ▶ Luis Maquieira, co apoio visual de Manuel Ruibal, publica un libro de contos que el mesmo titula como ‘Contos sen importancia’, pero a importancia existe. E existe porque este libro é unha especie de terapia contra o sistema actual, contra un mundo cheo de miserias ao que quizás só dende a mirada dun rapaz se lle pode facer fronte.

Acuna o seu libro coma se fose un cativo. Igual que un neno que ven á vida e ao que seu pai tenta protexer. Fóra fai frío, e o que é peor, o ser humano non fai nada por combatilo. Ben ao contrario, empéñase unha e outra vez en complicalo todo, en seguir apostando polos poderosos, por unhas oligarquías que lle empezan a ver a orellas ao lobo que asoma de xeito firme como rechazo da poboación a moitas das súas decisións.

Luis Maqueira pasa unhas páxinas nas que se van sucedendo pequenos contos. Narracións que xurden da memoria, dun pasado ao que o autor se aferra para tentar soportar as duras compoñentes que, dende hai un tempo, a vida decidiu pousar nel. Contos soportados na afouteza inquebrantable da nenez, aquela patria que Manuel Ruibal volve a citar como fixera o poeta alemán Rilke. «Iso pásanos a todos, o tempo fainos voltar a esa infancia», e o di un pintor que leva tempo retirándolle a mirada ao home. Mellor debuxar animais, seres libres, sen ataduras pola súa vida en común. Dous rebeldes que se xuntaron a carón deste libro, destes ‘Contos sen importancia’, nos que todo é importante.

Coñécense dende hai pouco tempo, uns catro anos, ao pouco de chegar Luis Maqueira á cidade. Aquí coincidiron nun recital do escritor e poeta que deu na Fundación Cuña-Casasbellas e agora reúnense nun proxecto cheo de conquistas. Conquistas creativas, pero tamén humanas. Non é fácil publicar hoxe en día, menos aínda para alguén non moi vencellado aos círculos culturais que se adican ou impulsan eses proxectos. Tras petar a varias portas, sen nengún éxito, deu coa sensibilidade de Gráficas Anduriña. Eles apostaron polo produto e puxeron o prelo a tirar libros. Xa falaremos dos cartos! Parabéns a eles por esta aposta e o cariño demostrado por unha obra que arrodea moitas das canles establecidas na edición e que, dende a liberdade do creador, amosa iso tan meritorio hoxe en día como é a singularidade.

O libro entendido como un conxunto de cousas que unha coa outra presentan un produto de calidade. Así é como ao acubillo deses contos faltaba algo máis, unha achega que enriquecese a proposta de Luis Maqueira, pero cómo se poderían ilustrar a eses seres que protagonizan os relatos? Pois a traves de animais, metaforizacións deses seres humanos libres aos que lles ocorren cousas importantes, aínda que o autor diga que non, porque son as cousas do día a día, o que no conxunto dunha vida definen a nosa felicidade. Así Luis Maquieira pensa en Manuel Ruibal, metido dende hai un tempo en representar a natureza a través dos seus protagonistas animais. De xeito desinteresado («Talento e xenerosidade» é como consta nos agradecementos do libro) o pintor preséntalle ao escritor unha escolma de pezas que serán aínda seleccionadas polo deseñador do libro, Osmundo Barros. Outro nome máis que engadir á lista de afectos e esforzos.

Deste xeito complétase un gozoso itinerario por todas estas  historias xurdidas da memoria dun home aferrado a ela como acubillo da alma ante as marexadas da vida. Desa memoria xurden Antonio el carbonero, Antucho de berretina, ‘O Tanicas’ ou Toñito o Garelo, protagonistas dunhas vidas cheas de bágoas e sorrisos, de bos e malos momentos, pero nos que sempre se mantén firme a súa dignidade, o único que non se lle pode roubar por ninguén ao ser humano. Neses pequenos relatos contéñense as esencias de cadansúas vidas, o aroma que desprende a experiencia, as viaxes, as amizades, os amores... ulíndose en todo o libro a palabra verdade, xa que se algo destilan estes contos é unha pureza alonxada de contaminacións, de elementos alleos que ben podían adornar ou encher de palla o que neles se conta, pero Luis Maqueira é ben consciente da súa pretensión, a de espir ao ser humano daquilo que o pode perverter, procurando que sexa cada vez máis coma paxariños ceibes nos seus voos, nas súas idas e vidas, cos seus movementos sexan como os da fauna de Manuel Ruibal. Esencia e liña, trazo e xesto.

Temos entón nas nosas mans unha desas maridaxes que só a arte é quen de artellar. Un compromiso común entre diferentes actores que non fai máis que poñer en valor a achega de cada un deles a ese material tanxible que é un libro. Dende o intanxible, cada un deles souperon darlle forma a un soño, a algo que bulía na mente deste home tan grande e alicerzado co andamio da memoria.

Ventará, tronará, ergueránse ondas xigantescas pero nada poderá derrubar ese andamio firme e seguro dende o que Luis Maqueira non so escribe, senón que tamén vive. Porque aínda con todo «Qué marabilla é vivir!»

A fauna de

Manuel Ruibal

«Todos os voos posúen unha patria interminable/ e eu aquí, á espera, do húmido e longo inverno/sabendo que outros continentes ignoran o noso calvario».

Este fragmento dun verso escrito por Manuel Ruibal e incluído nestes ‘Contos sen importancia» reflicte dende a palabra parte da súa recente proposta artística baseada na recuperación de seres vivos da natureza. Eses seres que nunca defraudan e que ao artista lle significan na actualidade un inagotable xeito de inspiración que amosa infinitas posibilidades de expresión. As súas últimas exposicións ou publicacións abraiáronnos por esa captación dalgo tan fugaz e etéreo como pode ser o movemento dun animal. Fugaz e etéreo coma o xesto no que se basea para reducir á súa esencia o que é a natureza.

Publicado no Diario de Pontevedra 17/11/2014

Fotografía: Manuel Ruibal e Luis Maqueira no estudo do pintor. (David Freire)