Silencio

Foguetes verdes (14)

Eva Mejuto recupera a historia de tres irmás que, dende Ribadavia, axudaban a xente a fuxir das gadoupas do nazismo pola fronteira portuguesa. Persoas e silencios danse a man

POUCOS ESPAZOS baleiros nos que escribir máis intensos que o silencio. Ese silencio que fixo que moitas das páxinas da historia esmorecesen no paso do tempo. Anos que se puxeron uns enriba doutros para ocultar toda unha serie de accións ás que hoxe en día custa chegar. Eva Mejuto compuxo en ‘Memoria do silencio’ unha desas viaxes na descuberta do tempo para, dende a narrativa, unha boa narrativa, esvaecer ese silencio, derrubar os valos do medo e recuperar a historia ou historias dunha serie de persoas que, dende a dignidade e o compromiso co ser humano, supuxeron un alivio dentro dun universo no que o mal e a perversión do ser humano impoñíanse por un escenario bélico que asolaba todo o mundo coma nunca o fixera antes.

Lola, Xulia e Amparo eran as imáns Touza, tres heroínas que xorden dese silencio para emerxer como a faciana da resistencia fronte ao horror. O seu labor na axuda para chegar ata Portugal da xente perseguida polo nazismo é unha das páxinas máis valerosas e descoñecidas da nosa historia, e o papel que pode desenvolver a literatura debe entenderse como trascendental, non só para compoñer ese relato, senón para achegar todo ese anonimato aos lectores.

Logo da súa exitosa novela ‘22 segundos’ (Xerais, 2017), Eva Mejuto presenta a súa segunda obra tamén dentro da colección Fóra de xogo de Xerais, isto fálanos dunha escritura dirixida, nun principio, ao público xuvenil, o cal por un lado segue a prestixiar a esa literatura aínda demasiadas veces menosprezada polas súas capacidades ou polo público ao que se dirixe, e por outro valoriza a posibilidade de achegarlle este tipo de relatos, nos que abondan as ensinanzas sobre o noso mundo e comportamentos humanos, a ese lector que abofé non se poría a ler esta historia noutro tipo de coleccións. A autora, ademáis, plantexa unha interesante e tamén arriscada concepción da novela, na que dende tres voces destacadas, Lola, unha das irmás, Günter, un militar da Gestapo á procura de descubrir esa canle de axuda aos xudeus e Frieda, unha das vítimas, muller e directora de orquestra que pensa no seu futuro, mentres non pode esquecer o traumático pasado que tenta deixar atrás. Esa diversidade de voces e narracións compón un fresco que nos permite contemplar a historia, e ese momento en concreto, dende diferentes perspectivas, dende plantexamentos que envolven a vida e os devezos de cada un deles. Eva Mejuto encaixa perfectamente todas esas historias para compoñer ese relato que moitos descoñecíamos, cheo de sensibilidade e de plantexamentos que xorden arredor da importancia de recuperar a memoria, do papel das mulleres na historia, das miserias que se agocharon no interior deses campos de concentración onde se reflicte, abofé, o peor do ser humano ao longo do século XX. O libro vai de xeito continuo escribíndose nese silencio, nesa paisaxe desalentadora na que só as historias persoais, as historias de coraxe e resistencia, poden rachalo durante un intre. Nese intre é cando volta a confianza, cando o mundo muda, e cando a liberdade, o noso maior tesouro, emerxe como o mellor salvoconducto cara o futuro.

Galicia non foi tan allea aos acontecementos da II Guerra Mundial, cada vez máis estudos e publicacións achégannos ao tráfico martímo polas costa; aos nosos portos, como puntos de saída dunha Europa en ruínas; ás minas de wolframio, mineral moi solicitado para a fabricación de armas, en definitiva, capítulos dunha historia da que aínda hai moito que escribir para seguir rachando silencios, para facer vizosa memoria, como fai Eva Mejuto.

Publicado no Diario de Pontevedra 1/02/2019